Rodzaj Lilaeopsis

W nawiązaniu do artykułu K. Pająka i D. Pyrchli dotyczącego Lilaeopsis nove-zelandiae (Akwarium 1/88), chciałbym dostarczyć Czytelnikom kilku dalszych informacji związanych z roślinami z rodzaju Lilaeopsis.

Rodzaj Lilaeopsis wchodzi w skład rodziny Apiaceae (Umbelliferae - baldaszkowate) i został opisany w 1921 roku przez botanika Greene. Składa się z około 20 gatunków występujących w Australii, Nowej Zelandii, Ameryce Południowej i Ameryce Północnej. Ich siedliska znajdują się w pobliżu rzek, w miejscach podmokłych, wilgotnych lub bagiennych okresowo zalewanych. Jedynie w Australii występuje kilka gatunków rosnących w zanurzeniu, w wodach stojących lub płynących, słodkich i słonawych. Na ogół występuje ono w miejscach płytkich tj. do 50 cm głębokości choć przedstawicieli niektórych gatunków spotykano także na głębokości 4 m. Ogółem rośnie w Australii 5 gatunków - Lilaeopsis polyantha, L. novae-zelandiae, L. fistulosa, L. gunnii i L. brownii.

Są one bardzo do siebie podobne, a dokładne określenie przynależności gatunkowej możliwe jest po przeprowadzeniu dokładnej analizy niektórych cech morfologicznych, głównie kształtu i wielkości owocu. Rośliny tego rodzaju, znane w akwarystyce od 1967 roku, charakteryzują się cienkim, zielonym, płożącym się po podłożu pędem z którego naprzeciwlegle wyrastają liście podobne do liścia trawy, o kształcie linearnym, lancetowatym lub wąskołopatkowym. Pędy mocno się rozgałęziają, tworząc oryginalny gęsty "trawnik". Wyrastające z kątów liściowych maleńkie kwiaty są obupłciowe, mają 5 działek kielicha i 5 płatków korony, o symetrii promienistej, kwiaty zebrane są po 3 do 8 w baldachy, które osadzone są na krótkich pędach kwiatowych. Czasem z jednego węzła wyrastać mogą 2 baldachy.

Od niedawna uprawiana jest również w akwariach trawka brazylijska - Lilaeopsis brasiliensis (Glazion) Affolter, 1985 (synonim - Crantzia brasiliensis), opisana naukowo w 1985 roku. Występuje w Brazylii, Paragwaju i Argentynie. Na każdym węźle płożącego się pędu wyrasta od jednego do kilku liści, oraz korzonki mocujące roślinę w podłożu. Obrys blaszki liściowej jest różny - może być łopatkowaty, lancetowaty lub rzadziej linearny. Długość 1-12 cm, szerokość 0,5-5 mm, szczyt zaokrąglony lub ostry, podstawa zbiegająca. Uprawa tej rośliny w akwarium nie jest trudna, jeśli nie liczyć wysokiego zapotrzebowania na światło, które powinno wynosić 50-60 W, a nawet 70 W/100 I, co zresztą odnosi się do większości nisko rosnących roślin akwariowych. W odniesieniu do wody roślina nie ma specjalnych wymagań. Latem może rosnąć przy brzegu stawów ogrodowych, gdzie wytrzymuje nawet lekki mróz.

Rozmnażanie następuje przez podział pędu. W uprawie akwariowej wymaga takich samych warunków jak inne gatunki Lilaeopsis - twardość węglanowa 2-15°n, pH 6,0-7,2 - jedynie temperatura wody powinna być niższa i wynosić 20-26°C, zimą wystarczy 5-10°C.

Innym gatunkiem sprowadzonym do Europy w 1975 roku, jest trawka australijska - Lilaeopsis polyantha (Gandover) H. J. Eichler 1963, występująca tylko w Australii. Jej synonimy to Crantzia lineata Nuttall oraz Lilaeopsis australica A. W. Hill ex J. M. Black często też mylnie określana jako Lilaeopsis australis (F. Muell) A. W. Hill. W siedliskach naturalnych spotykana jest często w wodzie nawet na głębokości 45 cm, wytwarzając przy tym liście dłuższe i bardziej wąskie.

W zależności od wilgotności i nasłonecznienia stanowiska, liście formy lądowej osiągają długość 1-10 cm przy szerokości 1-5 mm, przy czym dolna część liścia jest obła, zaś górna spłaszczona. Liście podwodne są bardzo wąskie - ich szerokość dochodzi do 2 mm, zaś długość 8-12 cm. Blaszka liściowa jest ostro zakończona, a jej wąsko klinowata podstawa zbiega po około 5 cm długim, obłym ogonku. Z kilku nerwów podłużnych słabo widoczny jest tylko nerw środkowy, który silniej uwydatniony jest od spodu blaszki liściowej. Nerwy poprzeczne w ilości 4-5 par, dochodzą do brzegu blaszki w miejscu występowania nielicznych i niepozornych karbów. Całkowita wysokość rośliny wynosi, w zależności od oświetlenia, od 10 do 15 cm. Wyrastające z kątów liściowych kwiaty zebrane są po 2 do 8, rzadziej do 10 w baldachy i mają średnicę 3 mm. Przy zastosowaniu w akwarium świetlówek o mocy 35 W/100 I wody, dobrze rośnie także w miejscach zaciemnionych.

Podobnie rośnie Lilaeopsis novae-zelandiae (Gandover) A. W. Hill 1927.

W porównaniu z L. polyantha jej liście podwodne są mniejsze a liście nadwodne większe. Bardziej wyraźny jest także nerw środkowy. Widocznych jest również kilka nerwów poprzecznych i równie delikatnych nerwów bocznych. Wyrastające z kątów liściowych kwiaty są mniejsze - 1,5 mm, zebrane są po 3 w baldachach. Mniejsze są również owoce - 1,25 mm, wobec 3 mm u owoców L. polyantha. Roślina wykazuje dobre przystosowanie do warunków uprawy akwariowej, wymaga jednakże niezacienionego stanowiska i oświetlenia w granicach 70 W/100 I.

W akwariach prawdopodobnie częściej uprawiana jest L. polyantha, która jest nieco łatwiejsza w uprawie i wykazuje lepsze przystosowanie do pobytu w stałym zanurzeniu. Słusznie zauważono w artykule dotyczącym L. novae-zelandiae o podobieństwie tej rośliny do Echinodorus tenellus (nazywanym nawet "fałszywym tenellusem"). Jednakże Etenellus tworzy w odróżnieniu od L. novae-zelandiae w układzie przestrzennym rozety liściowe. W akwariach spotykany jest również Lilaeopsis pochodzący z Ameryki Południowej, a zawieziony aż do Portugalii. W związku z coraz większym zainteresowaniem akwariami dekoracyjnymi, wzrasta również zapotrzebowanie na rośliny nisko rosnące, tworzące efektowne dywaniki, do których niewątpliwie zaliczają się również przedstawiciele rodzaju Lilaeopsis.


Literatura: 1. Baensch H. A., Riehl R.-Aquarieri Atlas, t. 2 wydanie 1. Mergus Verlag, West Germany, 1985
2. BriinnerG.BeckP.-NeueWasserpflanzen Praxis, Tetra Werke wydanie 4., 1980 3. Aqua Planta (kwartalnik RFN) 3/1986, 4/1986
4. Die Aquarien und Terriarien Zeitschrift (DATZ)-5/1984
5. Kluczniok J.- Rośliny akwariowe, książka czeka na wydrukowanie.