Przyducha w akwarium roślinnym

Autor: Piotr Baszucki 


Przyducha w akwarium objawia się przebywaniem ryb w górnej strefie akwarium, gdzie gwałtownie łykają powietrze z powierzchni wody.

Sytuacja ta ma miejsce w 2 przypadkach:1. W wyniku niedostatecznego stężenia tlenu w wodzie2. W wyniku nadmiaru CO2 rozpuszczonego w wodzie

Z obserwacji akwarium ciężko na pierwszy rzut oka zorientować się, co jest głównym powodem przyduchy z uwagi na podobne zachowanie się ryb.
Jednak dzięki poniższym wskazówkom i podobnym sposobie zapobiegania możemy bardzo łatwo zadbać o bezpieczeństwo mieszkańców naszego akwarium.

1. Niedostateczna ilość tlenu

Tlen jest pierwiastkiem niezbędnym do życia.Potrzebują go wszystkie zwierzęta żywe (czyli także ryby i krewetki), a także rośliny (one również oddychają) i bakterie - tych ostatnich szczególnie przy wielkopowierzchniowych filtrach może być całkiem sporo (a zamieszkują również podłoże).

W przypadku niewystarczającego natlenienia wody ryby zmuszone są łykanie powietrza z powierzchni wody, co umożliwia im wentylację skrzel i dostarczenie tlenu niezbędnego do życia.
 Jest to sytuacja bardzo stresująca i może doprowadzić od przemęczenia ryb obniżając ich ogólną odporność i zwiększając podatność na choroby. A przy dłuższym ograniczeniu dostępności tlenu - do szybkiego śnięcia w akwarium (już po kilku godzinach).

Szczególnie wrażliwe są ryby denne i przebywającej w umiarkowanej toni wodnej, ponieważ nie są one przystosowane anatomicznie do przebywania w górnej warstwie wody i mają problem z dłuższym przebywaniem przy powierzchni.

W jakich sytuacjach dochodzi do niedotlenienia wody w akwarium?

Jest kilka najczęściej występujących powodów niedoboru tlenu w wodzie, oto najważniejsze z nich:
 - zbyt wysoka temperatura (przyduchę spowodowaną niedostateczną ilością tlenu obserwujemy często w lecie, gdy podwyższona temperatura utrudnia rozpuszczanie O2 w wodzie)
 - zbyt duża ilość ryb i krewetek (przerybienie często prowadzi do deficytu tlenu w wodzie)
- mała biomasa roślin (rośliny są naturalnymi producentami tlenu, zbyt mała ich ilość nie zrekompensuje zapotrzebowania na tlen przez bakterie i ryby i powoduje iż natlenianie ograniczone jest do sztucznej filtracji i napowietrzania)

- mało wydajne sztuczne napowietrzanie akwarium
występuje często gdy zatykane aparaty Venturiego w filtrach wewnętrznych lub znajdują się one pod poziomem wody zamiast nad powierzchnią - w wyniku nie doglądania osprzętu akwarium, zbyt słabe falowanie powierzchni wody w akwarium.
 

2. Zbyt wysoki poziom dwutlenku węgla

Zbyt wysokie stężenie CO2 w wodzie występuje szczególnie w godzinach porannych,
gdy w nocy u roślin przeważa oddychanie nad produkcją tlenu.
Występują wtedy 2 zjawiska:Wraz z dwutlenkiem węgla wydalanym przez ryby zwiększa się jego pula w zbiorniku obniżając pH i zatruwając ryby.Ponadto w nocy rośliny nie produkują tlenu, a jeśli jego produkcja w ciągu dnia jest niewystarczająca na potrzeby ryb i roślin w godzinach nocnych - nad ranem będzie osiągała niebezpiecznie niskie wartości.
 Przy nadmiarze CO2 zwierzęta bronią się intensywnie połykając powietrze próbując usunąć nadmiar CO2 ze skrzeli zachowując się podobnie jak w przypadku niedostatecznej ilości tlenu niezbędnego do oddychania. Jest to proces bardzo niekorzystny, który może prowadzić do śnięcia ryb.Jest kilka powodów zbyt dużego stężenia CO2 w wodzie akwariowej, najczęstsze z nich są takie same jak przy braku ilości tlenu.

Wpływ CO2 na powodowanie efektu "przyduchy" można zaobserwować po zwiększeniu ilości CO2 podawanego w wodzie - odkręcenie zaworu w butli często powoduje podpływanie ryb do powierzchni i łykanie powietrze w celu wentylacji skrzeli.
 

Jak zapobiegać powstawaniu przyduchy?

Sposób jest kilka, najefektywniejszy z nich to zwiększenie ilości roślin w akwarium, które w naturalny sposób produkując tlen zrównoważą zapotrzebowanie mieszkańców akwarium na tlen.
 Druga ważna czynności to zrewidowanie obsady ryb i krewetek - musimy pamiętać, że zapotrzebowanie na tlen wrasta z ich liczebnością w akwarium.

Kolejny to sztuczne natlenianie wody - można to zrealizować na 2 sposoby:
 1. Głowice i turbiny napowietrzające, kostki kurtyny.Na hodowlach ryb i w sklepach wykorzystuje się mocne głowice, które intensywnie napowietrzają wodę przez całą dobę.
 2. Zwiększenie falowania wody.
Ruch przy powierzchni wody bardzo efektywnie wpływa na jego rozpuszczanie w wodzie. Dlatego w przypadku zaobserwowania przyduchy warto umieścić wylot filtra zewnętrznego w ten sposób aby intensywnie poruszał powierzchnią wody w akwarium. Pomocne w tym celu są także tzw. deszczownie, jednak te ze względu na estetykę nie są zbyt popularne w akwariach roślinnych (szczególnie odkrytych).
 Zwiększenie ruchu wody wpływa dodatkowo na ulatnianie się wolnego CO2 rozpuszczonego w wodzie co automatycznie zabezpiecza ryby przed zatruciem dużym stężeniem dwutlenku węgla. O formach CO2 w wodzie przeczytasz tutaj.
3. Sprawdzenie poziomu CO2 w wodzie
Za pomocą indykatora CO2 wraz z płynem wskaźnikowym skontrolujemy koncentrację dwutlenku węgla w wodzie.
 4. Ograniczenie podaży CO2W przypadku mniejszych akwariów (poniżej 150l) oraz w większych z małą biomasą roślin korzystne jest wyłączanie CO2 na noc.Można to zrobić na 2 sposoby - codziennie zakręcając butlę, lub podłączając elektrozawór, który odłączy dwutlenek węgla automatycznie za pomocą dowolnego timera.W takich przypadkach wskazane jest wyłączanie CO2 na godzinę przed zgaszeniem światła.