Polecamy

Produkty Tetra do akwarium

Lista artykułów

Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb

Opracował: dr Grzegorz Zygmunt
Konsultacja: dr Krzysztof Kazuń, mgr Piotr Baszucki
Artykuł powstał we współpracy z Towarzystwem Naukowym Branży Zoologicznej "Animalian" - www.animalian.org

Wstęp

Powszechnie znane przysłowie mówiące o kimś, że „jest zdrów jak ryba" niestety w dużej mierze mija się z prawdą. Ryby chorują, a lista dolegliwości na które zapadają jest całkiem długa i obszerna. Rozróżnia się choroby wywołane przez czynniki biotyczne (bakterie, wirusy, grzyby, glony, pierwotniaki, płazińce, obleńce i inne pasożyty) i abiotyczne (niekorzystne warunki środowiskowe, wadliwe żywienie czy urazy mechaniczne).

Okazuje się, że wiele organizmów powszechnie występujących w wodzie takich jak np. bakterie z rodzajów Aeromonas i Pseudomonas, grzyby z rodzajów Saprolegnia oraz Ichthyosporidium, pierwotniaki z rodzaju Ichthyophthirius czy płazińce z gromady Monogenea staje się bardzo patogennymi w specyficznych warunkach hodowlanych jakie tworzy ekosystem akwarium. Należy też pamiętać, że ryby należące do poszczególnych gatunków mają określone wymagania środowiskowe i pokarmowe. Jeżeli właściwości fizykochemiczne wody oraz żywienie są nieodpowiednie nie tylko, że gorzej się rozwijają, ale i ich układ odpornościowy słabnie, przez co znacznie łatwiej zapadają na różne infekcje.


Stopień trudności w rozpoznawaniu i zwalczaniu poszczególnych chorób dla przeciętnego akwarysty jest dość duży. Ma na to wpływ m.in. nieświadome stosowanie nieodpowiedniej kuracji czy kłopot z dostępem do skutecznie działających środków leczniczych. Dodatkowo oznaki wielu przypadłości nierzadko są bardzo podobne do siebie, a w momencie zauważenia przez hodowcę objawów stan chorobowy jest już mocno zaawansowany, co znacznie komplikuje pomyślność leczenia. W celu ułatwienia przezwyciężenia tych problemów w niniejszym artykule opisałem sposoby poradzenia sobie z sześcioma przykładowymi chorobami ryb, z którymi spotykałem się najczęściej w mojej praktyce akwarystycznej.


1) Niewłaściwe parametry – wahania odczynu (woda zbyt zasadowa lub zbyt kwaśna).

Odczyn wody (pH) w uproszczeniu określany jest poprzez stężenie jonów wodorowych.

H2O ↔ H+ + OH-
odczyn kwaśny odczyn zasadowy

Choć dla zasady trzeba dodać, że współczesne badania wykazały, że wolne protony wodorowe nie występują w roztworach wodnych, gdyż natychmiast podlegają reakcji tzw. solwatacji według równania:

H+ + H2O → H3O+

Przyjmuje się, że odczyn obojętny to pH równe 7, przy wartościach niższych jest kwaśny, a przy wyższych alkaliczny. W wodach naturalnych kształtuje się on w przedziale 5,0 – 9,0 pH, kwaśny łączy się z nadmierną ilością dwutlenku węgla (CO2), zasadowy zaś z obecnością mineralnych wodorowęglanów: sodowych (NaHCO3), potasowych (KHCO3) i wapniowych (Ca(HCO3)2).

Brak dostatecznej ilości dwutlenku węgla w wodzie może przyczynić się do rozkładu dwuwęglanu wapnia (Ca(HCO3)2), co prowadzi do biologicznego odwapnienia wody i w konsekwencji do podniesienia jej odczynu.

Ca(HCO3)2 → CaCO3 + H2O + CO2

Sytuacja taka najczęściej występuje w akwariach z dużą ilością roślin lub przy zastosowaniu silnego oświetlenia. Rozkład trwa tak długo, aż w środowisku wodnym wytworzy się tyle wolnego dwutlenku węgla ile potrzeba do ponownego powstania równowagi biologicznej. Nadmiar węglanu wapnia (CaCO3) wytrąca się z wody i w postaci skorupiastego nalotu osadza na podłożu, roślinach czy ściankach zbiornika.

Niejako przy okazji tej reakcji dodatkowo powstaje silnie alkalizujący wodę wodorotlenek wapnia (Ca(OH)2). Proces ten prowadzi w konsekwencji do wystąpienia u ryb choroby zwanej alkalozą. Objawia się ona ubytkami skórnymi, wystrzępieniem płetw (szczególnie ogonowej), zwiększeniem ilości wydzielanego śluzu, zmętnieniem oczu i przyspieszonymi ruchami pokryw skrzelowych. Ryby stają się apatyczne i tracą barwy. Zniszczenie tkanki skrzelowej prowadzi do zaburzenia czynności oddechowych i śmierci.


Z kolei zbyt duża ilość dwutlenku węgla w wodzie wywołuje sytuację odwrotną do opisanej powyżej i skutkuje znacznym spadkiem jej odczynu. Najczęściej ma to miejsce w akwariach roślinnych, a szczególnie gdy są one niedoświetlone lub w nocy. Należy pamiętać, że rośliny które za dnia do wzrostu i rozwoju wykorzystują dwutlenek węgla (m.in. do produkcji tlenu w procesie fotosyntezy), nocą podobnie jak zwierzęta potrzebują O2 rozpuszczonego w wodzie, oddają zaś do wody CO2. Niskie pH może się pojawić także w zbiornikach, których wystrój stanowią czy to korzenie (uwalniające duże ilości garbników np. mopani) czy też zawierające kwasy humusowe - torf i lignit (węgiel brunatny), a także wtedy, kiedy sam hodowca popełni błąd podczas zakwaszania wody.

Na skutek spadku odczynu obniża się u ryb zapotrzebowanie na tlen, pobierają go więc mniej niż tego wymaga ich normalna przemiana materii, w wyniku czego stają się niespokojne, tracą zainteresowanie pokarmem do tego stopnia, że czasem głodują pomimo jego obfitości. Zbyt kwaśna woda utrzymująca się przez dłuższy okres prowadzi do choroby kwasowej. Ryby wykonują gwałtowne ruchy, wyskakują ponad powierzchnię wody lub kryją się w roślinach czy kątach akwarium. Na skutek nadmiernego wydzielania śluzu mętnieje ich powierzchnia skóry i oczy, a skrzela mogą ulec zlepieniu. U wylęgu obserwuje się zaburzenia w rozwoju oczu, opóźnienia w resorpcji woreczka żółtkowego i nieprawidłowości w napełnianiu pęcherza pławnego czy budowie układu trawiennego. W skrajnych przypadkach na skutek upośledzenia procesów oddychania i trawienia następują śnięcia.

W celu uniknięcia kłopotów powodowanych przez zły odczyn wody powinno się go systematycznie badać i unikać okoliczności opisanych powyżej. Jeśli już sytuacja wystąpi należy doprowadzić odczyn do wielkości optymalnych dla danego gatunku. Trzeba przy tym pamiętać, że pH jest dziesiętną skalą logarytmiczną, czyli woda o pH równym 4 jest 10 razy bardziej kwaśna niż woda o pH 5 i 100 razy (10x10) bardziej kwaśna niż woda o pH 6. Wszystkie zabiegi musi się więc wykonywać dokładnie, powoli i z odpowiednia starannością, a wszelkie dolewki niewielkimi porcjami, gdyż gwałtowne i szybkie zmiany tego parametru są dla organizmów wodnych szczególnie niebezpieczne.

Korygowanie odczynu polega na przepuszczaniu wody przez dobrane złoża lub dodawaniu do niej stosownych substancji.

Obniżanie odczynu (zakwaszanie):
  • filtrowanie przez substraty zawierające garbniki np. korzenie mopani, mangrowce, korę dębu, szyszki olchy czarnej
  • filtrowanie przez substraty zawierające kwasy humusowe np. torf, lignit
  • dodawanie preparatów zawierających kwas solny (HCl), kwas ortofosforowy (H3PO4) czy kwasek cytrynowy (C6H8O7).

Podnoszenie odczynu (alkalizacja):

  • filtrowanie przez substraty zawierające substancje wchodzące w reakcje z dwutlenkiem węgla np. tlenek magnezu (MgO)
  • dodawanie wodorotlenku sodu (NaOH), wodorotlenku potasu (KOH), czy sody oczyszczonej (NaHCO3).


2) Niewłaściwe żywienie – zapalenie przewodu pokarmowego

Źle dobrany dla danego gatunku, niezbilansowany pokarm czy nieprawidłowa zbyt obfita dieta są przyczynami wielu chorób ryb. Temat jest bardzo szeroki, od lat dyskutowany na forach i poruszany w licznych opracowaniach i książkach. W niniejszym tekście chcę skupić się tylko na jednym wąskim wycinku tego zagadnienia, czyli zapaleniu przewodu pokarmowego.

Najczęstszym obserwowanym objawem, który w pierwszej kolejności pokazuje, że ryby są żywione niewłaściwie jest ich otłuszczenie. Osobniki nie wykazują zainteresowania płcią przeciwną, mają zwinięte lub naprężone płetwy. Poza tym zachowują się normalnie. Jeżeli taki patologiczny stan utrzymuje się dłużej można dostrzec, że jelita wypełniają się kałem, który stanowią nie strawione do końca resztki pokarmowe, dodatkowo czasami jego końcowy odcinek może ulec zaczerwienieniu. W zaczopowanych jelitach może nastąpić uszkodzenie ich śluzówki i stan zapalny o tle bakteryjnym, rozprzestrzeniający się wkrótce do jamy ciała.

W stanach bardzo zaawansowanych z odbytu wydostają się szkliste, czasem z domieszką krwi, ciągnące się odchody. Przednia część ciała ryby robi się opuchnięta, łuski odstają, jest to następstwo uszkodzenie nerek, w tym stadium jest już ona praktycznie nie do uratowania.


Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb
Zapalenie przewodu pokarmowego – stadium końcowe (przednia część ciała opuchnięta, wyraźnie widoczne odstające łuski)


Jeżeli diagnoza zostanie postawiona odpowiednio wcześnie chore osobniki należy poddać restrykcyjnej głodówce, pozostałym rybom diametralnie zmienić dietę na odpowiednią dla gatunku do którego się zaliczają.

Jednostki, co do których istnieje podejrzenie, że mogło dojść u nich do infekcji bakteryjnej można dodatkowo poddać kąpielom leczniczym:


1) krótkotrwałej (około 10-15 minut) w roztworze soli kamiennej w ilości 1g/1 dm3 (czyli 1 łyżeczka od herbaty na 5 litrów wody), opisany zabieg należy kilkukrotnie powtórzyć w odstępach co 2-3 godziny

2) długotrwałym, nawet kilkutygodniowym:
  • w chloraminie w ilości 1g/100 dm3 – uzupełnić po 2-3 dniach połową dawki lub
  • w wodzie utlenionej w ilości około 1-3 cm3 trzyprocentowej wody utlenionej na 10 dm3 wody akwariowej lub
  • w trypaflawinie w ilości 1g/ 100 dm3

Głodówkę powinno stosować się przez cały czas kąpieli, dodatkowo można także podnieść temperaturę wody o 2-3 oC w celu przyspieszenia przemian metabolicznych u ryb.

Wyleczenie chorego osobnika, jak pisałem wcześniej jest dość trudne, zdecydowanie łatwiejsze jest niedopuszczenie do powstania zapalenia przewodu pokarmowego. W tym celu należy przestrzegać zaledwie kilku wskazań:

  • lepiej jest jeśli ryba pływa głodna niż przekarmiona (z doświadczenia wiem, że dorosłe osobniki mogą bez specjalnego uszczerbku na zdrowiu nie pobierać pokarmu nawet przez kilka tygodni)
  • karmić należy małymi porcjami, jeśli ryby prowadzą dzienny tryb życia, nie podawać pokarmu na noc
  • nie stosować karm złej jakości, przeterminowanych i zepsutych
  • podawać pokarmy przeznaczone dla danej rodziny czy nawet gatunku ryb – wielokrotnie obserwowałem jak zbrojniki niebieskie (Ancistrus dolichopterus) po spożyciu np. mrożonej ochotki (przeznaczonej dla pielęgnic) zapadały na choroby przewodu pokarmowego, albo proporczykowce czerwonopręgie (Aphyosemion striatum) karmione suchymi pokarmami płatkowanymi (dobrymi dla ryb karpiowatych) po kilku tygodniach tej diety były cieniutkie jak patyki, czy wreszcie żwawiki czerwieniaki (Aphyocharax anisitsi) po spożyciu suszonej dafni (odpowiedniej dla piękniczkowatych) nie były w stanie (z powodu namiaru gazów w jelitach) przez kilkadziesiąt minut się zanurzyć.
  • nie łączyć gatunków ryb o odmiennych preferencjach pokarmowych w jednym akwarium
  • pokarm powinien być jak najbardziej urozmaicony, nie jednostajny, dobrze zbilansowany, a także bogaty w witaminy


3) Choroby wirusowe - limfocystoza

Wielokrotnie, u różnych gatunków ryb, obserwowałem specyficzne, przeźroczyste narośla, które bardzo często przypominały swoim kształtem malinę. Jest to bardzo charakterystyczny objaw dla choroby wywoływanej przez wirusa należącego do rodziny Iridoviridae, zwanej limfocystozą.

Może on dostać się do akwarium wraz z żywym pokarmem czy nowo zakupionymi chorymi rybami. Rozprzestrzenianiu się wirusa sprzyjają duże zagęszczenia obsad. Wnika on w ciało najczęściej przez uszkodzenia skóry powstałe np. podczas utarczek pomiędzy poszczególnymi osobnikami. Rozwój choroby od momentu zarażenia do pojawienia się pierwszych widocznych gołym okiem objawów trwa około 4-5 tygodni.


Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb
Limfocystoza – przeźroczyste narośla tuż przy płetwie grzbietowej


Ryby z wyraźnymi, rozległymi rozrostami skóry powinno się eliminować z dalszej hodowli. W przypadku zmian niewielkich, na obrzeżach płetw lub osobników bardzo wartościowych można próbować zabiegów chirurgicznych usuwania zainfekowanych tkanek bądź wypalania ich rozżarzoną igłą. Miejsca cięć i przypaleń należy następnie zdezynfekować np. riwanolem. Operacje te są dość ryzykowne i rzadko skutkują, zdecydowanie łatwiej jest unikać możliwości zakażenia poprzez stosowanie kwarantanny dla nowo nabytych ryb i unikanie podawania pokarmów żywych.

Zbiornik w którym stwierdzono prezentowaną chorobę powinien zostać poddany dezynfekcji np. chloraminą T.


 

4) Choroby bakteryjne – choroba kolumnowa (flawobakterioza opisywana dawniej jako fleksibakterioza)

Jest to bardzo często występująca u wielu gatunków ryb akwariowych choroba wywoływana przez gram-ujemną pałeczkę (Flavobacterium columnare – we wcześniejszej nomenklaturze opisywanej pod nazwą Flexibacter columnaris), dotycząca zarówno ich skrzeli, zewnętrznych powłok ciała jak i narządów wewnętrznych. W moich akwariach była przyczyną najpoważniejszych strat.

Bakterie te mają zdolność rozwoju w bardzo szerokim zakresie temperatur od 4 nawet do 36 oC, w warunkach niekorzystnych tworzą przetrwalnikowe mikrocysty. Preferują wody twarde i zanieczyszczone. Występują w dnie, toni wodnej, znajdowane są też na powłokach ryb zdrowych. Bez żywiciela są w stanie przetrwać do 8 dni. Bardzo łatwo rozprzestrzeniają się pomiędzy akwariami poprzez mokry osprzęt czy dłonie hodowcy.


Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb
Flawobakterioza – widoczne pod mikroskopem bakterie strukturą przypominają stogi siana


Poszczególne szczepy Flavobacterium wykazują dość dużą rozpiętość w stopniu patogenności, co wiąże się z różnicami w mocy wytwarzanej przez nie toksyny powodującej znaczne uszkodzenia tkanek, szczególnie skrzeli. Niektóre szczepy bakterii zdradzają także swoistą wybiórczość. Zdarza się, że w danym zbiorniku zaatakują tylko jeden, dwa gatunki pozostałym rybom nie czyniąc szkody.

Najczęściej ryby sną zanim proces chorobowy rozwinie się w pełni i powstaną zmiany widoczne gołym okiem (tzw. forma ostra infekcji). Odpowiedzialne za to są przede wszystkim szczepy atakujące tkankę skrzeli. Potrafią w kilka godzin zniszczyć ich strukturę prowadząc do nieodwracalnego upośledzenia procesów oddychania i w efekcie śmierci zarażonych osobników. Jedynym symptomem, który można wtedy zaobserwować jest przebywanie ryb przy powierzchni wody i szybsze niż zwykle ruchy ich wieczek skrzelowych.

W zaawansowanych stanach zakażenia (forma przewlekła) na skórze mogą pojawić się niewielkie, białawe naloty, przypominające strzępki waty (przez co może być mylona z pleśniawką), często dochodzi do ubytków naskórka wokół otworu gębowego, a nawet jego całkowitego zniszczenia połączonego z odpadnięciem żuchwy. Pod mikroskopem widać grupy bakterii których wydłużone, włoskowate komórki układając się w struktury przypominające stogi siana, od czasu do czasu wykonują charakterystyczne „skłony", zginając się mniej więcej w połowie swojej długości.



Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb
Flawobakterioza – widoczne zmiany chorobowe na ciele danio pręgowanego (Brachydanio rerio)

Możliwość wyleczenia opisywanego schorzenia jest bardzo ograniczona i przynosi efekty jedynie w stadium początkowym. W zwalczaniu flawobakteriozy najlepiej byłoby użyć antybiotyków dobranych na podstawie badań mikrobiologicznych. W praktyce jednak najczęściej stosuje się zabiegi lecznicze bez wcześniejszego rozpoznania patogenu, dlatego często są one nieskuteczne.

Podstawowym działaniem są kąpiele:

1) krótkotrwałe

  • w siarczanie miedzi w ilości 1g/30 dm3 wody przez około 15-20 minut lub
  • w trypaflawinie w ilości 3-6g/1 dm3 wody przez około 6-12 godzin, opisany zabieg należy kilkukrotnie powtarzać przez 2-3 kolejne dni lub
  • w 0,005 % roztworze para-chlorophenoxetolu przez kilka minut lub
  • w chlorotetracyklinie (jej użycie może wywołać niedobory witamin E i K oraz kwasu foliowego) czy oksytetracyklinie (rozpuszcza się ją w alkoholu etylowym) w ilości 20-100mg/1 dm3 wody (wyższe dawki w twardej wodzie) przez około godzinę albo
2) długotrwałe:
  • w chlorotetracyklinie w ilości 15-130g/1 dm3 wody przez około 2-4 dni lub
  • w chloramfenikolu w ilości 5-10 mg/1 dm3 wody przez około tydzień
lub ewentualnie podawanie leków wraz z karmą, codziennie przez około dwa tygodnie np.:
  • chloramfenikol w ilości około 60 mg/1 kg masy ciała ryby
  • flumechina w ilości około 30 mg/1 kg masy ciała ryby
  • oksytetracyklina w ilości około 50-100 mg/1 kg masy ciała ryby
Niektórzy hodowcy polecają także dostępne jeszcze gdzie-niegdzie w sprzedaży BACTOPUR DIRECT (nifurpirinol) i AQUA FURAN (leczenie należy prowadzić według wskazań producenta).

Bakterie Flavobacterium columnare preferują wodę alkaliczną toteż podczas kuracji dobrze jest zmniejszyć odczyn poniżej 7,0 pH.



5) Choroby wywoływane przez grzyby - pleśniawka

Schorzenie to przeważnie powodują grzyby z rodziny Saprolegniaceae, które atakują najczęściej skrzela, skórę ryb oraz ikrę.

Są one bardzo powszechne w środowisku wodnym, rozwijają się na szczątkach substancji organicznych. Prawdopodobnie występują w każdym akwarium, pomimo tego w prawidłowo prowadzonych hodowlach choroba ta atakuje ryby stosunkowo rzadko. Do jej wywołania potrzebne jest równoczesne wystąpienie kilku czynników. Przy zbyt niskiej dla danego gatunku temperaturze na uszkodzone powłoki zewnętrzne ryby muszą dostać się postacie inwazyjne tych grzybów tzw. zoospory.

Dodatkowym elementem sprzyjającym zakażeniu jest stres manipulacyjny czy zmęczenie po transporcie. Uszkodzenie ciała ryby może powstać zarówno na skutek nieprawidłowych czynników fizykochemicznych (np. zbyt niski lub wysoki odczyn), ataku pasożytów (np. splewki) czy zranień mechanicznych. Pleśnienie ikry pojawia się przede wszystkim po jej obumarciu, które najczęściej powodowane jest niezapłodnieniem komórki jajowej, brakiem tlenu w wodzie oraz dużą ilością martwej materii (mułu).

Początkowym objawem infekcji są kołyszące się ruchy, ocieranie o liście i przedmioty znajdujące się w zbiorniku. Skóra, czasami też płetwy ryb zaatakowane przez pleśniawkę pokrywają się cienkimi, nitkowatymi strzępkami, które mogą przypominać kłaczki brudnej waty (przez co może być mylona z flawobakteriozą).



Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb

Pleśniawka - cienkie, nitkowate strzępki, przypominające kłaczki brudnej waty
 

Choroba w stadium bardzo zaawansowanym jest nieuleczalna. Podejmując się kuracji należy przede wszystkim usunąć pierwotną przyczynę, która doprowadziła do rozwoju grzyba i podnieść temperaturę do wartości optymalnych dla danego gatunku.

W zwalczaniu pleśniawki stosuje się kąpiele lecznicze:

1) krótkotrwałe:

  • w soli kuchennej w ilości 20g/1 dm3 wody przez około 15-40 minut lub
  • w siarczanie miedzi w ilości 6 –100mg/10 dm3 wody przez około 10-30 minut, w zależności od wytrzymałości gatunku, opisany zabieg należy kilkukrotnie powtarzać przez kolejne dni aż do zniknięcia pleśni lub

2) długotrwałe:

  • w roztworze formaliny, błękitu metylenowego i zieleni malachitowej (tzw. FMC, FCM czy FORMISOL) – według wskazań producenta lub
  • w dwuchromianie potasu w ilości 4-5 g/100 dm3 wody przez około 7-10 dni

A także przymoczki i pędzelkowanie grzybni roztworami riwanolu (w ilości 100 mg/ 100 dm3 wody ), trypaflawiny (100 mg/ 100 dm3 wody ), nadmanganianu potasu (100 mg/ 100 dm3 wody) czy jodyny (1 dm3/ 10 dm3 wody). Zabieg ten wykonuje się tamponem z waty lub miękkim pędzelkiem modelarskim.


 

6) Choroby wywoływane przez pasożyty - nicienie

Fauna pasożytnicza występująca u ryb jest liczna i różnorodna, a skutkiem ich inwazji są często bardzo ciężkie schorzenia. W niniejszym tekście chcę zwrócić szczególnie uwagę na organizmy należące do typu nicieni (Nematoda).

Kształtem przypominają one nitkę z charakterystycznym zwężeniem na obu końcach. Mają długość w zależności od gatunku od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów. Okryte są warstwą oskórka na którym mogą znajdować się kolce, wałki, brodawki czy inne twory. Ich jama ciała wypełniona jest płynem. Tam też znajduje się przewód pokarmowy i narządy rozrodcze.

Nicienie nie mają układu krwionośnego oraz narządów oddechowych. Ich rozwój może odbywać się z udziałem lub bez udziału żywiciela pośredniego. Jeżeli ryby są żywicielami ostatecznymi to najczęściej żywicielami pośrednimi nicieni są skorupiaki planktonowe (widłonogi i obunogi) lub larwy owadów. To właśnie na ogół wraz z żywym pokarmem, czasem również z zarażonymi rybami pasożyty dostają się do akwariów. Żywiciele pośredni zarażają się poprzez spożycie jaj nicieni, ostateczni zaś przez zjedzenie tych pierwszych.

Pasożyt może lokalizować się w skórze, pomiędzy promieniami płetw, a także w jamie ciała. Zarażone ryby są apatyczne, wyraźnie chudną. Czasem można zaobserwować wystającą z ich odbytu larwę nicienia. Odchody mają wygląd nitek o galaretowatej konsystencji. W jelitach mogą powstawać stany zapalne spowodowane wgryzaniem się larw w ich ścianki. W skrajnych przypadkach może dojść do ich przebicia i wydostania się pasożyta wprost z jamy ciała. Widok oglądany z zewnątrz przypomina otwartą ranę. Ryby przestają pobierać pokarm i sną.



Krótka charakterystyka sześciu podstawowych chorób ryb
Nicienie - kształtem przypominają nitkę z charakterystycznym zwężeniem na obu końcach.


Zwalczenie nicieni jest trudne. Jeżeli chore osobniki wykazują jeszcze ochotę do jedzenia należy podać im w paszy środki biobójcze dla nicieni np. lewamisol lub flubendazol w ilości około 1,0-10 mg substancji na 100 g wagi ciała. W leczeniu ryb, które nie przejawiają już zainteresowania pożywieniem pozostaje stosowanie kąpieli we flubendazolu, metronidazolu lub środkach zawierających te składniki np. w neguvonie (np. 24 godzinna w roztworze o stężeniu 0,5 – 1,0 mg preparatu na 1 dm3 wody).

Niektórzy hodowcy polecają także trichlorfon, do niedawna dostępny jeszcze w sklepach zoologicznych pod nazwą CAPIFOS – dawkowanie zgodnie z ulotką producenta. W tym miejscu należy jednak przestrzec, że trichlorfon jest bardzo toksyczny (prawdopodobnie uszkadza ich centralny ośrodek nerwowy) dla ryb z rodziny zbrojnikowatych (Loricariidae) i kąsaczowatych (Characidae).

Ponieważ leki nie działają na jaja pasożyta kąpiele należy kilkukrotnie powtórzyć w odstępach minimum 10-dniowych lub przeprowadzić je w osobnym akwarium, a zbiornik w którym przebywały ryby wyczyścić i odkazić.



 

Podsumowanie

Podstawą postawienia prawidłowej diagnozy są obserwacje zachowania się ryb oraz zmian patologicznych na ich powłokach ciała.

W pierwszej kolejności po stwierdzeniu niepokojących objawów należy sprawdzić parametry wody. Po wykluczeniu czynników środowiskowych przystępuje się do badań na obecność pasożytów. Polegają one przede wszystkim na oględzinach kału oraz zeskrobin z powierzchni ciała i skrzeli. W celu zwiększenia dokładności zaleca się posłużenie lupą albo jeszcze lepiej mikroskopem. W ten sposób można rozpoznać wiele chorób także tych powodowanych przez bakterie czy grzyby. W trudniejszych przypadkach należy skorzystać z pomocy wyspecjalizowanych jednostek weterynaryjnych.

Wszystkie zabiegi lecznicze i dezynfekcyjne najlepiej jest przeprowadzać w osobnych zbiornikach sanitarnych, pozbawionych podłoża, bez filtracji, ale dobrze napowietrzanych.

Na koniec jeszcze kilka wyjaśnień i uwag do terminów użytych w tekście:

Kąpiel krótkotrwała jest działaniem podczas którego używa się dość dużych stężeń leków, mogą one zaszkodzić rybie prowadząc nawet do jej śmierci. Dlatego też należy ją przeprowadzać w przeźroczystym naczyniu, tak aby przez cały czas widzieć co dzieje się z leczonym osobnikiem i móc kontrolować jego wytrzymałość. W przypadku jakichkolwiek niewłaściwych jego zachowań cały zabieg trzeba przerwać.

Kąpiel długotrwałą przeprowadza się najczęściej bezpośrednio w akwarium, choć według mnie w tym przypadku osobny zbiornik sanitarny jest także lepszym rozwiązaniem, ponieważ wiele stosowanych środków leczniczych szkodzi roślinom akwariowym i pożytecznym bakteriom nitryfikacyjnym czy denitryfikacyjnym.

Kwarantanna czyli profilaktyczne, czasowe odosobnienie nowo zakupionych ryb, a także osobników co do których istnieje podejrzenie, że mogą być chore powinna trwać minimum tydzień, zwykle do 4 tygodni. Przed ich wpuszczeniem warto zaaplikować do wody niejodowaną sól w ilości około 5-10g/1 dm3 wody. Większe dawki stosuje się w przypadku zwierząt bytujących w wodach słonawych. Taki poziom NaCl ułatwia adaptację w warunkach stresowych, i wspomaga wydzielanie przez ryby śluzu (szczególnie ważne dla zwierząt mających otarcia skóry), przez co utrudnia wystąpienie infekcji bakteryjnych.

Robienie kwarantanny zawsze przy świeżo nabytych rybach bardzo wydatnie ograniczy masowe śnięcia obsad spowodowane przez bakterie czy wirusy.

Proszę także pamiętać, że nie można oczekiwać poprawy zdrowotności ryb tylko przez zastosowanie kuracji bez uwzględnienia poprawy warunków środowiska i metod hodowli. Terapia stosowana przy użyciu najbardziej nawet skutecznych środków jest jedynie zabiegiem doraźnym.


 

Literatura

1. Antychowicz J. 1990 – Choroby ryb akwariowych – PWRiL, Warszawa
2. Antychowicz J. 1996 – Choroby i zatrucia ryb – Wyd. SGGW, Warszawa
3. Bednarczuk R. 2009 – Choroby słodkowodnych ryb akwariowych – praktyczny przewodnik – Agencja Wydawnicza EGROS, Warszawa
4. Jakubowski H., Ring J. 1974 – Ryby w akwarium – WSiP, Warszawa
5. Kornobis S. 1986 – Akwarium w mieszkaniu – Wyd. Poznańskie, Poznań
6. Nidecki T. 2002 – Zdrowy jak ryba – Biblioteka Akwarysty Tom 2, Poznań
7. Popek W., Górecki W., Zygmunt G. 2010 – Nowoczesna hodowla ryb akwariowych – Wyd. IRŚ, Olsztyn
8. Prost M. 1994 – Choroby ryb – Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych, Lublin
9. Sieniawski A. 2006 – Zdrowe dyskowce – Wyd. GALAKTYKA Tom 2, Łódź

 


Forum dyskusyjne

Zbrojnik terroryzuje akwarium
14.03.2024, 19:07 przez Hultaj

Co dolega mojej krewetce
12.03.2024, 21:38 przez MWS

Krab Mekhong Thelphusa
08.03.2024, 10:37 przez TenOdTego

Chory gupik
05.03.2024, 16:54 przez Megi1234


Baza wiedzy akwarystycznej


 
 Działamy od 2001 roku i wspólnie z ponad
30 tysiącami akwarystów z całej Polski zdobywamy wiedzę i dzielimy się doświadczeniem oraz informujemy o nowościach z branży akwarystycznej.

 
Zapraszamy na Forum Dyskusyjne

Sklep akwarystyczny

Bogata oferta ponad 300 gatunków i odmian roślin.
Ponad 15 000 produktów dostępnych wysyłkowo lub do odbioru osobistego w Krakowie.
Punkt odbiorów: Kraków ul. Młyńska Boczna 5

Czytaj więcej o odbiorze osobistym

 
Copyright © 2001-2024 roslinyakwariowe.pl ®
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, rozpowszechnianie całości lub fragmentów strony zabronione.
           


 
Facebook Login